Przyjęcie i odrzucenie spadku

Przyjęcie spadku

Przyjęcie i odrzucenie spadku są czynnościami prawnymi regulowanymi przepisami kodeksu cywilnego. Z chwilą śmierci spadkodawcy – testamentowego czy ustawowego – nabywa się spadek z mocy prawa. W zależności od woli, spadkobierca może spadek przyjąć lub odrzucić.

W przypadku chęci przyjęcia spadku, w ciągu 6 miesięcy od dnia, w którym otrzymano wiadomość o powołaniu, należy złożyć oświadczenie o przyjęciu spadku. Istnieją dwie opcje przyjęcia spadku:

• przyjęcie spadku wprost – bez ograniczenia odpowiedzialności za długi spadkowe – czyli przyjmując zarówno majątek, jak i długi;
• przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza – z ograniczeniem odpowiedzialności za długo do wartości tego, co wchodzi w skład spadku; dochodzi do niego automatycznie, a za długi spadkodawcy odpowiada się tylko do wysokości odziedziczonego majątku (nie odpowiada się za nie całym swoim majątkiem, jak ma to miejsce przy przyjęciu spadku wprost).

Odrzucenie spadku

Odrzucenie spadku to czynność, która polega na oświadczeniu spadkobiercy o odrzuceniu praw i obowiązków wchodzących w skład spadku przed sądem lub notariuszem. Istotnym jest fakt, iż odrzucenia spadku można dokonać wyłącznie po śmierci spadkodawcy. Nie należy mylić tej czynności z zrzeczeniem się dziedziczenia, którego dokonuje się za życia spadkodawcy. Oświadczenie o odrzuceniu spadku nie może zostać odwołane. Spadkobierca, który spadek odrzucił, zostaje wyłączony od dziedziczenia, tak jakby nie dożył otwarcia spadku.

Dokumenty do odrzucenia lub przyjęcia spadku

• dla osób fizycznych: dokument tożsamości,
• odpis skrócony aktu zgonu spadkodawcy oraz wskazanie jego ostatniego adresu zamieszkania,
• informacja o pozostałych spadkobiercach ustawowych i testamentowych, tj. ich imiona, nazwiska, adres zamieszkania – o ile są one znane odrzucającemu spadek,
• informacje o osobach, które już spadek odrzuciły – o ile są one znane odrzucającemu spadek.

Powyższy wykaz dokumentów stanowi jedynie charakter informacyjny. Notariusz po zapoznaniu się z przedstawionymi dokumentami może zażądać dodatkowych dokumentów bądź informacji.

Podczas jednej wizyty u notariusza kilku spadkobierców spadkodawcy może odrzucić spadek.

Odrzucenie spadku w imieniu małoletniego dziecka

W dniu 15 listopada 2023 roku weszła w życie nowelizacja przepisów Kodeksu postępowania cywilnego oraz Kodeksu cywilnego, która umożliwia rodzicom złożenia oświadczenia o odrzuceniu spadku w imieniu dziecka bez uzyskiwania zgody sądu rodzinnego.

Aby móc odrzucić spadek w imieniu małoletniego bez zgody sądu przedstawiciel ustawowy musi spełniać następujące warunki:

• rodzicom musi przysługiwać władza rodzicielska – nie mogą być jej pozbawieni;
• na odrzucenie spadku w imieniu dziecka zgodę muszą wyrazić oboje rodzice – jeżeli jeden z rodziców się sprzeciwia, albo z jakiś powodów nie chce lub nie może wyrazić zgody na odrzucenie spadku w imieniu małoletniego, wówczas drugi rodzic nie będzie mógł skorzystać z tej procedury i będzie musiał uzyskać zgodę sądu na odrzucenie spadku w imieniu dziecka;
• tytuł powołania do dziedziczenia dziecka musi wynikać z faktu, że wcześniej po tym samym spadkodawcy spadek odrzucił rodzic we własnym imieniu (po uprzednim odrzuceniu spadku przez któregokolwiek z rodziców), jeżeli natomiast dziecko ma swój własny tytuł do dziedziczenia, wówczas przedstawiciel ustawowy będzie mógł odrzucić spadek dopiero po uzyskaniu zgody sądu,
• odrzuceniu spadku przez innych zstępnych rodziców tego dziecka.

Poza wcześniej wymienionymi dokumentami należy także dostarczyć odpis skrócony aktu urodzenia dziecka.

Oświadczenie o odrzuceniu spadku w imieniu małoletniego rodzice po zachowaniu powyższych warunków mogą złożyć u notariusza lub w sądzie. Obecność małoletniego dziecka przy czynności odrzucenia spadku w jego imieniu nie jest konieczna.